Για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά, επιστήμονες κατάφεραν να δημιουργήσουν ποντίκια που προέρχονται από δύο αρσενικά γονείς και μπορούν να αναπαραχθούν. Το επίτευγμα χαρακτηρίζεται ορόσημο στη μελέτη της θηλαστικής αναπαραγωγής και, παρότι η εφαρμογή του σε ανθρώπους είναι ακόμη εξαιρετικά μακρινή, ανοίγει νέα επιστημονικά μονοπάτια.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Yanchang Wei από το Πανεπιστήμιο της Σαγκάης, χρησιμοποίησε μια σύνθετη διαδικασία: ένωσε δύο σπερματοζωάρια μέσα σε ένα ωάριο, από το οποίο είχε αφαιρεθεί το γενετικό του υλικό. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε επιγενετικές τεχνικές για να «επαναπρογραμματίσει» το DNA των σπερματοζωαρίων, παρακάμπτοντας έτσι το γενετικό αποτύπωμα που κανονικά δεν επιτρέπει την αναπαραγωγή από δύο πατεράδες.
Από τα 250 τροποποιημένα έμβρυα που εμφυτεύτηκαν σε θηλυκά ποντίκια, μόνο δύο αρσενικά κατάφεραν να επιβιώσουν και να φτάσουν στην ενήλικη ζωή – και τα δύο ήταν απόλυτα γόνιμα.
Πώς ξεπεράστηκε το βασικό εμπόδιο
Το μεγαλύτερο εμπόδιο μέχρι σήμερα σε ανάλογες προσπάθειες ήταν το «γονιδιακό αποτύπωμα»: ένα βιολογικό φρένο που επιβάλλει ότι ορισμένα γονίδια πρέπει να προέρχονται από τη μητέρα για να ενεργοποιηθούν. Όμως, αυτή τη φορά οι επιστήμονες κατάφεραν να παρέμβουν όχι στο DNA, αλλά στους χημικούς δείκτες που το ρυθμίζουν – χωρίς να το τροποποιήσουν γενετικά.
Με την προσθήκη ή αφαίρεση επιγενετικών παραγόντων, οι ερευνητές τροποποίησαν επτά κρίσιμες περιοχές ελέγχου και δημιούργησαν λειτουργικά έμβρυα με δύο πατρικά γενετικά υλικά.
Απόπειρες στο παρελθόν – Τι άλλαξε τώρα
Αν και στο παρελθόν είχαν υπάρξει πειράματα με ποντίκια από δύο μητέρες, οι προσπάθειες με δύο πατέρες παρέμεναν αποτυχημένες. Είτε τα έμβρυα σταματούσαν την ανάπτυξη τους είτε τα ζώα που γεννιούνταν ήταν στείρα και αδύναμα. Η νέα μελέτη διέφερε επειδή βασίστηκε αποκλειστικά σε επιγενετική αναπρογραμματισμό, χωρίς να μεταλλάξει άμεσα τη γενετική αλληλουχία.
Ηθικά διλήμματα και προοπτικές
Παρότι η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε έχει προκαλέσει ενθουσιασμό, η εφαρμογή της σε ανθρώπους θεωρείται προς το παρόν μη ρεαλιστική. Οι ειδικοί εκτιμούν πως θα απαιτούνταν χιλιάδες ωάρια και επαναλαμβανόμενες κυήσεις για να υπάρξει ένα σταθερό αποτέλεσμα – κάτι που εγείρει σοβαρά ηθικά και πρακτικά ερωτήματα.
Όπως υπογράμμισε ο Christophe Galichet από το Sainsbury Wellcome Centre στο Λονδίνο: «Αν και η μελέτη είναι εντυπωσιακή, δεν σημαίνει ότι μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Βρισκόμαστε ακόμη πολύ μακριά».
Ωστόσο, η έρευνα αποδεικνύει ότι το γονιδιακό αποτύπωμα – ο βασικός φραγμός στην αναπαραγωγή μέσω γονέων του ίδιου φύλου – είναι πιθανό να ξεπεραστεί, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την επιστήμη και τη βιοϊατρική τεχνολογία.
