Ένας μύκητας που επί αιώνες συνδέεται με μυστήριο, αρχαίους τάφους και αιφνίδιους θανάτους επιστημόνων, φαίνεται ότι κρύβει ελπίδα για το μέλλον της ιατρικής. Ο Aspergillus flavus, γνωστός και ως η «κατάρα των Φαραώ», ίσως αποτελέσει το κλειδί για τη θεραπεία του καρκίνου του αίματος.
Ερευνητές από τα Πανεπιστήμια της Πενσιλβάνια και του Τέξας εντόπισαν στον μύκητα μόρια με κυκλική δομή, τα οποία ονόμασαν asperigimycins. Δύο από αυτά έδειξαν έντονη αντικαρκινική δράση σε ανθρώπινα κύτταρα λευχαιμίας, συγκρίσιμη με αυτήν των φαρμάκων cytarabine και daunorubicin, που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Chemical Biology, υποδεικνύει ότι αυτά τα φυσικά μόρια επιτίθενται στη διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης, αναστέλλοντας τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Από «κατάρα» σε θεραπεία
Ο Aspergillus flavus έγινε διαβόητος όταν ενοχοποιήθηκε για την ασθένεια που έπληξε αρχαιολόγους μετά το άνοιγμα του τάφου του Τουταγχαμών. Αντίστοιχα περιστατικά καταγράφηκαν και με τον τάφο του Καζίμιρ Δ΄ στην Πολωνία. Ο μύκητας προσβάλει κυρίως το ήπαρ και τους πνεύμονες και είναι θανατηφόρος στο 50% των περιπτώσεων – ιδιαίτερα επικίνδυνος για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Τώρα, όμως, φαίνεται πως ο ίδιος μύκητας ανοίγει νέους δρόμους στη φαρμακευτική έρευνα. Οι επιστήμονες ενίσχυσαν ένα από τα asperigimycins προσθέτοντας ένα λιπίδιο, ενισχύοντας την είσοδό του στα καρκινικά κύτταρα μέσω του γονιδίου SLC46A3. Αυτό το γονίδιο λειτουργεί σαν «πύλη» για τη μεταφορά μορίων στο εσωτερικό των κυττάρων.
Μόνο για συγκεκριμένους καρκίνους
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα asperigimycins δεν επηρέασαν κύτταρα καρκίνου του μαστού, του ήπατος ή των πνευμόνων, γεγονός που δείχνει στοχευμένη δράση κατά της λευχαιμίας. Η επιστημονική ομάδα σχεδιάζει να συνεχίσει την έρευνα με πειράματα σε ζώα, με την προοπτική να φτάσει σε κλινικές δοκιμές.
«Η φύση μάς προσφέρει ένα ολόκληρο φαρμακείο. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να το ανοίξουμε και να το κατανοήσουμε», δηλώνει η δρ Sherry Gao, βασική συντάκτρια της μελέτης. Η ελπίδα είναι ότι αυτή η ανακάλυψη, όπως συνέβη κάποτε με την πενικιλίνη, θα οδηγήσει σε νέες θεραπείες για σοβαρές ασθένειες.
