Στις 14 Οκτωβρίου 1862, η Αθήνα ζει μια από τις πιο συγκινητικές και καθοριστικές στιγμές της νεότερης ιστορίας της. Ο λαός κατακλύζει την τότε Πλατεία Όθωνος για να πανηγυρίσει την έξωση του βασιλιά Όθωνα, σηματοδοτώντας το τέλος της βαυαρικής κυριαρχίας και την απαρχή μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας.
Μετά τη δοξολογία, ο πρόεδρος της Προσωρινής Κυβέρνησης, Δημήτριος Βούλγαρης, απευθύνεται στο πλήθος και προτείνει τη μετονομασία της πλατείας. Εκεί, μπροστά στους συγκεντρωμένους πολίτες, προφέρει τα λόγια που θα μείνουν στην ιστορία:
«Ας ορκισθώμεν επί της Πλατείας ταύτης, της λαβούσης ήδη το ωραίον της Ομονοίας όνομα… Ορκίζομαι πίστιν εις την πατρίδα και υπακοήν εις τας εθνικάς αποφάσεις.»
Με τον όρκο αυτό επισφραγίζεται η λαϊκή θέληση για ενότητα, αυτοδιάθεση και εθνική αναγέννηση.
Το πολιτικό σκηνικό της εποχής
Η βασιλεία του Όθωνα είχε ξεκινήσει υπό την επιρροή των Μεγάλων Δυνάμεων και της βαυαρικής Αντιβασιλείας. Παρά τη συνταγματική παραχώρηση μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, οι εντάσεις δεν έπαψαν ποτέ. Οι πολιτικές κρίσεις και η αποξένωση του λαού από το παλάτι κορυφώθηκαν τη δεκαετία του 1860.
Όταν ο Όθωνας απουσίαζε σε περιοδεία, ξέσπασε εξέγερση που εξαπλώθηκε στην πρωτεύουσα. Ο λαός απέτρεψε την επιστροφή του βασιλικού ζεύγους, το οποίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει οριστικά τη χώρα.
Το απόγευμα της 14ης Οκτωβρίου 1862, τα πλήθη πλημμυρίζουν την πλατεία, ψάλλοντας και υψώνοντας σημαίες ελευθερίας. Εκεί ο Δημήτριος Βούλγαρης καλεί σε ενότητα και σεβασμό της λαϊκής βούλησης. Η Πλατεία Όθωνος μετονομάζεται σε Ομόνοια, ως σύμβολο συμφιλίωσης και νέας αρχής.
Η Πλατεία Ομονοίας – Από ερημιά σε σύμβολο ενότητας
Πριν γίνει το κέντρο της πόλης, η περιοχή ήταν σχεδόν άδεια, γεμάτη ρέματα, μάντρες και αγρούς. Το 1846 διαμορφώθηκε σε πλατεία με το όνομα Πλατεία Ανακτόρων και αργότερα Πλατεία Όθωνος.
Καθώς η Αθήνα μεγάλωνε, η πλατεία εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς: δενδροφυτεύτηκε, φιλοξένησε μουσικές μπάντες, έγινε τόπος περιπάτου και αργότερα κόμβος συγκοινωνιών. Με την κατασκευή του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού στις αρχές του 20ού αιώνα, η Ομόνοια έγινε το ζωντανό κέντρο της πόλης.
Το όνομά της — Ομόνοια — παραμένει μέχρι σήμερα υπενθύμιση της ανάγκης για συλλογικότητα, πίστη στην πατρίδα και σεβασμό στη λαϊκή ενότητα.
