Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η δεκαετία του ’90 έχει γίνει το νέο… απωθημένο της Gen Z. Κι εμείς οι millennials την αναφέρουμε συχνά με ένα χαμόγελο νοσταλγίας: πλατείες γεμάτες παρέες, συναντήσεις χωρίς ειδοποιήσεις κινητών, βραδιές χωρίς social media και άγχος για likes. Μια εποχή όπου οι στιγμές δεν έπρεπε να «ανέβουν» κάπου — έπρεπε απλώς να βιωθούν.
Για τη σημερινή νεολαία, που μεγάλωσε μέσα στην οθόνη, αυτή η εικόνα μοιάζει σχεδόν… μυθική.
Σύμφωνα με το El Pais, η νοσταλγία αυτή ξεπερνά το πολιτισμικό επίπεδο και τείνει να γίνει ακόμη και πολιτικό φαινόμενο. Η συγγραφέας και αναλύτρια τάσεων Έμιλι Σίγκαλ επισημαίνει ότι η Gen Z κοιτάζει περισσότερο προς τα πίσω παρά προς τα μπροστά· μια γενιά που δυσκολεύεται να ονειρευτεί το μέλλον και βρίσκει καταφύγιο σε έναν κόσμο τον οποίο δεν έζησε ποτέ — αλλά εύχεται να είχε ζήσει.
Δεν βοηθά και το πολιτισμικό περιβάλλον: ριμέικ, σίκουελ, vintage αισθητική, δίσκοι βινυλίου, Polaroid, Walkman, VHS. Η κουλτούρα σήμερα είναι πλημμυρισμένη από επαναφορές, σαν να προσπαθεί συλλογικά να ξαναζήσει μια πιο «αθώα» εποχή.
Ο ψυχολόγος Clay Routledge, που μελετά για χρόνια το συναίσθημα της νοσταλγίας, επιβεβαιώνει το φαινόμενο:
οι νέοι δεν νοσταλγούν το δικό τους παρελθόν αλλά ένα παρελθόν-ιδανικό, λίγο πριν την έκρηξη της ψηφιακής υπερσυνδεσιμότητας.
Αγαπούν την τεχνολογία, αλλά φοβούνται την εξάρτηση που αυτή δημιουργεί.
Γι’ αυτό και στο TikTok, τα βίντεο που δείχνουν πώς περνούσαν οι μαθητές στα ’90s —παρέες, παιχνίδια, κουβέντες χωρίς κινητό— γίνονται viral. Για τους σημερινούς εφήβους μοιάζουν σαν μια πιο «αληθινή» και ξέγνοιαστη ζωή.
Η ανάγκη για ψηφιακή αποτοξίνωση
Δεν είναι τυχαίο ότι τα προγράμματα digital detox πληθαίνουν. Η Ε.Ε. υποστηρίζει δράσεις αποσύνδεσης για νέους, ενώ στις ΗΠΑ μιλούν ήδη για το «dumbphone boom», την επιστροφή στα απλά κινητά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: ένας TikToker που προσπαθεί να αποσυνδεθεί γράφει:
«Βγες έξω χωρίς το κινητό. Περπάτα χωρίς Google Maps. Ξαφνικά, έχεις χρόνο, ενέργεια και καθαρό μυαλό.»
Όταν η νοσταλγία γίνεται παγίδα
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η εξιδανίκευση του παρελθόντος μπορεί να οδηγήσει και σε συντηρητικές, αντιδραστικές στάσεις —κυρίως στους νεαρούς άνδρες— καθώς η απογοήτευση από τους θεσμούς μεγαλώνει.
Όπως εξηγεί ο πολιτικός αναλυτής Μάριο Ρίος, η Gen Z ψάχνει απεγνωσμένα σταθερότητα σε έναν κόσμο αβέβαιο, και αυτό κάνει τις «επιστροφές» στο παρελθόν πιο ελκυστικές.
Ή μήπως αποτελεί μια νέα ευκαιρία;
Παρά τους κινδύνους, αυτή η νοσταλγία δεν είναι μόνο οπισθοδρομική.
Μπορεί να λειτουργήσει και ως βάση ανασχεδιασμού του παρόντος:
οι νέοι αναζητούν στο παρελθόν αξίες που θεωρούν χαμένες — αυθεντικότητα, ανθρώπινη επαφή, λιγότερη υπερπληροφόρηση — και προσπαθούν να ενσωματώσουν αυτές τις ανάγκες στην σημερινή ζωή τους.
Με άλλα λόγια, η νοσταλγία της Gen Z δεν είναι απλώς μόδα.
Είναι μήνυμα.
Και μας λέει ότι ίσως ο δρόμος για το μέλλον περνά μέσα από όσα αφήσαμε πίσω.
