Η Δανία, μία από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που απαγόρευσαν τη χρήση μπούρκας και νικάμπ σε δημόσιους χώρους το 2018, επανέρχεται στο προσκήνιο με νέα νομοθετική πρόταση που στοχεύει τις εκπαιδευτικές δομές. Η κυβέρνηση της Mette Frederiksen προωθεί την επέκταση της απαγόρευσης στις σχολικές και πανεπιστημιακές αίθουσες, επικαλούμενη λόγους ισότητας και κοινωνικής συνοχής.
Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση;
Σύμφωνα με τη νέα πρόταση, οι μαθήτριες και φοιτήτριες δεν θα επιτρέπεται να φορούν ρούχα που καλύπτουν πλήρως το πρόσωπο – όπως η μπούργκα και το νικάμπ – κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Η Πρωθυπουργός της Δανίας δήλωσε πως «η δημοκρατία είναι υπεράνω όλων» και ότι «η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμέλιο του δανέζικου εκπαιδευτικού συστήματος».
Η κυβέρνηση υποστηρίζει πως η κάλυψη του προσώπου εμποδίζει τη διαπροσωπική επικοινωνία, ενισχύει τον κοινωνικό αποκλεισμό και – σε ορισμένες περιπτώσεις – συνδέεται με πιέσεις προς τις γυναίκες.
Η απάντηση των οργανώσεων
Αντιδράσεις δεν άργησαν να εκδηλωθούν. Η Διεθνής Αμνηστία και άλλες οργανώσεις δικαιωμάτων εξέφρασαν την ανησυχία τους, σημειώνοντας ότι η πρόταση στοχοποιεί ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό μουσουλμάνων γυναικών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μόλις 100 έως 200 γυναίκες στη Δανία επιλέγουν να φορούν νικάμπ, και πολλές από αυτές το κάνουν από προσωπική επιλογή.
Όπως σημειώνει η Amnesty, δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι η χρήση νικάμπ αποτελεί ευρέως επιβεβλημένη πρακτική. Αντίθετα, για πολλές γυναίκες είναι έκφραση ταυτότητας και πίστης.
Θρησκεία και «ουδετερότητα» στα πανεπιστήμια
Παράλληλα, αρκετά δανέζικα πανεπιστήμια προχώρησαν σε κατάργηση των χώρων προσευχής, σε μια προσπάθεια – όπως ισχυρίζονται – να ενισχύσουν την ουδετερότητα των εκπαιδευτικών χώρων. Ωστόσο, για αρκετούς φοιτητές, αυτή η πολιτική μεταφράζεται ως αποκλεισμός από το δικαίωμα της θρησκευτικής έκφρασης.
Το διαχρονικό ερώτημα: Ελευθερία ή περιορισμός;
Η συζήτηση γύρω από την μπούργκα και το νικάμπ δεν είναι μόνο νομική ή θρησκευτική. Είναι βαθιά πολιτισμική και αφορά κυρίως τις γυναίκες. Ποιος αποφασίζει για το πώς θα ντυθεί μια γυναίκα; Το κράτος, η κοινωνία, ή η ίδια;
Μπορεί μια κοινωνία να προάγει την ισότητα μέσω της απαγόρευσης; Ή μήπως η απαγόρευση είναι απαραίτητη για την προστασία ορισμένων γυναικών;
Το μόνο σίγουρο είναι πως τέτοιες αποφάσεις δεν μπορούν να ληφθούν χωρίς να ακουστούν οι ίδιες οι γυναίκες. Οι επιλογές – είτε πρόκειται για νικάμπ είτε για μίνι φούστες – δεν θα έπρεπε να γίνονται αντικείμενο πολιτικής διαχείρισης χωρίς τις φωνές εκείνων που τις αφορούν άμεσα.
