Σαν σήμερα, το 1838, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο ηρωικός αγωνιστής του 1821, ανεβαίνει στον ιερό βράχο της Πνύκας για να απευθυνθεί στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας. Εκεί όπου κάποτε αντηχούσαν οι φωνές της αρχαίας δημοκρατίας, ο «Γέρος του Μοριά» μιλά στους νέους της ελεύθερης Ελλάδας με λόγια που πέρασαν στην αιωνιότητα.
Η χώρα, τότε μόλις λίγα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της, αναζητούσε ακόμη τα βήματά της. Μέσα σε αυτή τη ρευστή εποχή, η ομιλία του Κολοκοτρώνη αποτέλεσε φως και καθοδήγηση. Με λόγια απλά, αλλά γεμάτα σοφία, μίλησε για την αξία της ελευθερίας, την ανάγκη της ενότητας και τη σημασία της παιδείας.
Ο ίδιος, αγράμματος αλλά βαθιά διορατικός, υπενθύμισε στους νέους πως:
- Η ελευθερία δεν είναι δεδομένη· κατακτήθηκε με θυσίες και χρειάζεται φροντίδα για να διατηρηθεί.
- Η ομόνοια είναι η βάση της προκοπής· η διχόνοια υπήρξε πάντα η αιτία των συμφορών.
- Η παιδεία είναι το θεμέλιο της εθνικής προόδου· μόνο μέσα από αυτήν διατηρούνται ζωντανά τα ιδανικά.
- Η πίστη και η πατρίδα αποτελούν τα στηρίγματα του λαού, όσα κράτησαν τους Έλληνες όρθιους στους πιο σκοτεινούς καιρούς.
Κλείνοντας, τα λόγια του προς τους μαθητές έμειναν ως αιώνιο δίδαγμα:
«Εἰς ἐσᾶς μένει νὰ ἰσάσετε καὶ νὰ στολίσετε τὸν τόπο, ὁποὺ ἡμεῖς ἐλευθερώσαμε· καί, διὰ νὰ γίνῃ τοῦτο, πρέπει νὰ ἔχετε ὡς θεμέλια τῆς πολιτείας τὴν ὁμόνοια, τὴν θρησκεία, τὴν καλλιέργεια τοῦ θρόνου καὶ τὴν φρόνιμον ἐλευθερία.»
Ένα μήνυμα που, σχεδόν δύο αιώνες μετά, παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ.
