Η προέλευση και η μετακίνηση των τεράστιων πέτρινων αγαλμάτων του Νησιού του Πάσχα παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της αρχαιολογίας. Τώρα, όμως, επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ενδέχεται να έχουν λύσει ένα σημαντικό μέρος του μυστηρίου.
Τα αγάλματα, γνωστά ως Μοάι, ζυγίζουν από 12 έως και 80 τόνους και έχουν προκαλέσει θαυμασμό και σύγχυση εδώ και δεκαετίες, καθώς οι ειδικοί προσπαθούν να εξηγήσουν πώς ο αρχαίος πολιτισμός του Ράπα Νούι κατάφερε να τα μεταφέρει χωρίς σύγχρονα εργαλεία.
Χάρη σε έναν συνδυασμό τρισδιάστατης μοντελοποίησης και πειραμάτων στο πεδίο, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα Μοάι στην πραγματικότητα «περπατούσαν» μέχρι να φτάσουν στις θέσεις τους. Για δεκαετίες, η κυρίαρχη θεωρία ήθελε τα αγάλματα να σύρονται σε επίπεδες επιφάνειες με τη βοήθεια κορμών ή κυλίνδρων, κάτι που απαιτούσε τεράστια ανθρώπινη δύναμη και καθιστούσε πρακτικά αδύνατη τη μετακίνηση των μεγαλύτερων αγαλμάτων, ορισμένα εκ των οποίων ξεπερνούσαν τους 70 τόνους.
Τα νέα στοιχεία, όμως, υποδηλώνουν ότι οι κάτοικοι του Ράπα Νούι είχαν αναπτύξει μια πιο ευφυή τεχνική. Μελετώντας σχεδόν 1.000 Μοάι, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα αγάλματα πιθανότατα κινούνταν σε ζιγκ-ζαγκ, χρησιμοποιώντας σχοινιά δεμένα στα πλάγια τους και τραβώντας τα εναλλάξ. Με αυτόν τον τρόπο τα Μοάι «λικνίζονταν» και προχωρούσαν μπροστά, δημιουργώντας την αίσθηση ότι… περπατούσαν.
Οι καθηγητές Καρλ Λίπο (Πανεπιστήμιο Μπίνγκχαμτον) και Τέρι Χαντ (Πανεπιστήμιο Αριζόνα) είχαν δοκιμάσει τη θεωρία στο παρελθόν με μικρότερα αντίγραφα των αγαλμάτων, προσπαθώντας να διαπιστώσουν αν η τεχνική λειτουργεί και σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Το πρώτο βήμα ήταν η δημιουργία ενός λεπτομερούς τρισδιάστατου μοντέλου Μοάι, προκειμένου να αναλυθούν τα χαρακτηριστικά του γλυπτού που διευκολύνουν την κίνηση. Η μελέτη αποκάλυψε ότι τα Μοάι δεν ήταν απλώς καλλιτεχνικά έργα· η φαρδιά βάση τους σε σχήμα D και η ελαφριά κλίση του κορμού προς τα εμπρός φαίνεται ότι τα καθιστούσαν ιδανικά για να «περπατούν».
Για να δοκιμάσουν τη θεωρία στον πραγματικό κόσμο, οι επιστήμονες κατασκεύασαν ένα αντίγραφο κεφαλής Μοάι 4,35 τόνων, βασισμένο στο τρισδιάστατο μοντέλο. Με μια ομάδα μόλις 18 ατόμων, κατάφεραν να το μετακινήσουν 100 μέτρα σε 40 λεπτά — πολύ πιο γρήγορα από τις προηγούμενες προσπάθειες. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό αποτελεί ισχυρή απόδειξη ότι ακόμη και τα μεγαλύτερα Μοάι θα μπορούσαν να μετακινηθούν με αυτήν την τεχνική.
Το εντυπωσιακό είναι ότι τα ευρήματα φαίνεται να επιβεβαιώνουν την παραδοσιακή αφήγηση των κατοίκων του Ράπα Νούι. Σύμφωνα με την τοπική προφορική παράδοση, τα Μοάι δεν σύρονταν αλλά «περπατούσαν» μόνα τους από το λατομείο μέχρι τις τοποθεσίες όπου στήνονταν.
