Η 1η Δεκεμβρίου 1913 αποτελεί ορόσημο για την ελληνική ιστορία. Μετά από δεκαετίες εξεγέρσεων, διπλωματικών διεργασιών και περιόδων ξένης εποπτείας, η Κρήτη ενώνεται επίσημα με την Ελλάδα, ολοκληρώνοντας έναν αγώνα που κράτησε πάνω από έναν αιώνα.
Η πορεία προς την Ένωση μόνο εύκολη δεν ήταν. Από τις επαναστάσεις του 19ου αιώνα μέχρι τη σύσταση της Κρητικής Πολιτείας το 1898, το νησί ζει ανάμεσα σε ελπίδες και αβεβαιότητα. Η Αυτονομία δίνει μια προσωρινή λύση, αλλά το αίτημα της Ένωσης με την Ελλάδα παραμένει αδιαπραγμάτευτο για το κρητικό λαό.
Καθοριστική υπήρξε η πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στον Ύπατο Αρμοστή Γεώργιο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μια περίοδος που διαμόρφωσε το πολιτικό σκηνικό της εποχής. Ο Βενιζέλος, όμως, όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία, κατόρθωσε να μεταφέρει το ζήτημα στο διεθνές επίπεδο και να το εντάξει στον ευρύτερο σχεδιασμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Με τους Βαλκανικούς Πολέμους να αλλάζουν τα δεδομένα στην περιοχή και την Ελλάδα να βγαίνει ενισχυμένη, η τύχη της Κρήτης κρίνεται οριστικά στη Συνθήκη του Λονδίνου το 1913, η οποία αναγνωρίζει το νησί ως μέρος της ελληνικής επικράτειας.
Η κορύφωση έρχεται την 1η Δεκεμβρίου 1913. Στα Χανιά, μπροστά στον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, υψώνεται η ελληνική σημαία. Οι κανονιοβολισμοί, οι πανηγυρισμοί και η συναισθηματική φόρτιση της στιγμής περνούν στην ιστορία ως η δικαίωση ενός λαού που πάλεψε αδιάκοπα.
Για την Κρήτη, η Ένωση δεν είναι απλώς ένα πολιτικό γεγονός — είναι η απόδειξη της δύναμης, της αντοχής και της συλλογικής της ταυτότητας. Από εκείνη τη μέρα, το νησί εξελίσσεται σε έναν από τους πιο δυναμικούς πυλώνες της σύγχρονης Ελλάδας, με καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας της χώρας στον 20ό αιώνα και μετά.
