Η Ελλάδα, πλούσια σε παραδόσεις, αναβιώνει κάθε χρόνο την περίοδο των Θεοφανίων έθιμα που συνδέονται με αρχαίες διονυσιακές γιορτές και επιρροές από την Τουρκοκρατία. Από τους «Ρουγκατσάρηδες» και τα «Ραγκουτσάρια» μέχρι τα «Μπαμπούγερα» και τους «Μωμόγερους», τα έθιμα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ρουγκάτσια και Ραγκουτσάρια
- Θεσσαλία: Οι ομάδες μεταμφιεσμένων «ρουγκάτσια» επισκέπτονται σπίτια τραγουδώντας και μαζεύοντας φιλοδωρήματα. Η νύφη, ο γαμπρός, ο παπάς και οι αρκουδιάρηδες πρωταγωνιστούν.
- Καστοριά και Δράμα: Τα «Ραγκουτσάρια» και «ροκατζάρια» περιλαμβάνουν μασκαράδες με τρομακτικές μάσκες που διώχνουν τα κακά πνεύματα.
Μπαμπούγερα της Δράμας
Στην Καλή Βρύση, τα μπαμπούγερα ντύνονται με ζωόμορφες αμφιέσεις και περιφέρονται κρατώντας σακούλια (σήμερα άδεια) με στάχτη, ξορκίζοντας δαιμόνια.
Μωμόγεροι: Η Ποντιακή Παράδοση
Οι Μωμόγεροι συνδυάζουν χιούμορ και μαγεία, με στολές που συμβολίζουν διάφορες αξίες: η αρκούδα τη δύναμη, η νύφη το μέλλον και ο γιατρός την υγεία.
Φωταράδες και Φούταροι στη Χαλκιδική
Στο Παλαιόκαστρο, ο «βασιλιάς» ανοίγει το χορό, ενώ οι Φωταράδες κρατούν ξύλινα σπαθιά προστατεύοντας το λουκάνικο της πλατείας. Στον Άγιο Πρόδρομο, οι Φούταροι μαζεύουν λουκάνικα και χορεύουν παραδοσιακά.
Αράπηδες και Καμήλες
- Καβάλα και Δράμα: Οι Αράπηδες με προβιές και κουδούνια αναπαριστούν αρχαίους πολεμιστές που απομάκρυναν τους ελέφαντες των Ινδών.
- Γαλάτιστα Χαλκιδικής: Η καμήλα, εμπνευσμένη από την απαγωγή κοπέλας από Τούρκο, αναπαρίσταται με έναν ιδιότυπο χορό.
Θεοφάνια και Θάλασσα
Στη Λευκάδα, οι πιστοί βουτούν πορτοκάλια δεμένα με σπάγκο στη θάλασσα ως ευλογία, ενώ σε πολλές περιοχές πλένουν τις εικόνες στα αγιασμένα νερά.
Ξεχωριστά Έθιμα της Παραμονής
Το βράδυ της παραμονής στρώνεται νηστίσιμο τραπέζι, όπου ο πατέρας θυμιατίζει το σπίτι, και η οικογένεια μοιράζεται ευχές για καλοτυχία.
Αυτά τα έθιμα, γεμάτα χρώμα και συμβολισμούς, συνεχίζουν να ενώνουν τις τοπικές κοινότητες, θυμίζοντας τις ρίζες και τις αξίες του ελληνικού πολιτισμού.
