Από τον λαίμαργο Γκάρφιλντ και τον αριστοκρατικό Τουλούζ των «Αριστόγατων» μέχρι τον σπιρτουνάτο γάτο των κινουμένων σχεδίων, οι πορτοκαλί γάτες αποτελούν διαχρονικές αγαπημένες μορφές της ποπ κουλτούρας. Τώρα, επιστήμονες από Ιαπωνία και Ηνωμένες Πολιτείες κατάφεραν να εξηγήσουν το επιστημονικό μυστήριο πίσω από το εντυπωσιακό χρώμα τους.
Η απάντηση, όπως διαπιστώθηκε, βρίσκεται στο DNA τους. Πιο συγκεκριμένα, λείπει ένα τμήμα από ένα γονίδιο – το ARHGAP36 – το οποίο επηρεάζει τη δράση των μελανινοκυττάρων, δηλαδή των κυττάρων που ευθύνονται για το χρώμα του δέρματος, του τριχώματος και των ματιών. Η απουσία αυτού του τμήματος κάνει το γονίδιο πιο ενεργό, με αποτέλεσμα την παραγωγή ανοιχτής χρωστικής, εξηγώντας έτσι το χαρακτηριστικό ginger τρίχωμα.
Η σχετική ανακάλυψη προέκυψε από τη συνεργασία δύο επιστημονικών ομάδων: του Πανεπιστημίου Kyushuστην Ιαπωνία και του Πανεπιστημίου Στάνφορντ στις ΗΠΑ. Οι μελέτες τους δημοσιεύτηκαν την Πέμπτη 15 Μαΐου και φώτισαν μια μέχρι πρότινος σκοτεινή πτυχή της γενετικής των γατών.
Γιατί οι περισσότερες πορτοκαλί γάτες είναι αρσενικές;
Το φαινόμενο δεν είναι τυχαίο. Το γονίδιο που επηρεάζει το χρώμα βρίσκεται στο Χ χρωμόσωμα. Επειδή τα αρσενικά έχουν μόνο ένα Χ χρωμόσωμα (το άλλο είναι Υ), αρκεί ένα μόνο αντίγραφο του τροποποιημένου γονιδίου για να εμφανιστεί το πορτοκαλί τρίχωμα. Αντίθετα, οι θηλυκές γάτες, που διαθέτουν δύο Χ χρωμοσώματα, χρειάζονται δύο αντίγραφα του μεταλλαγμένου γονιδίου – κάτι σπάνιο. Γι’ αυτό και πολλές πορτοκαλί θηλυκές γάτες έχουν τρίχωμα με μίξη χρωμάτων, όπως οι ταρταρούγες.
«Οι χαρακτηριστικές κηλίδες στις ταρταρούγες προκύπτουν επειδή, σε κάθε κύτταρο, απενεργοποιείται τυχαία το ένα από τα δύο Χ χρωμοσώματα», εξηγεί ο καθηγητής Hiroyuki Sasaki από το Πανεπιστήμιο Kyushu. «Καθώς τα κύτταρα διαιρούνται, δημιουργούνται περιοχές με διαφορετικά ενεργά γονίδια, με αποτέλεσμα τις χρωματικές αντιθέσεις στο τρίχωμα».
Το πάθος για τις γάτες έγινε επιστήμη
Αν και η μελέτη είναι καθαρά επιστημονική, είχε βαθιά προσωπικά κίνητρα. Ο καθηγητής Sasaki, λάτρης των γατών, ξεκίνησε το project μετά τη συνταξιοδότησή του, με στόχο να βοηθήσει στην κατανόηση όχι μόνο του χρώματος αλλά και της πιθανής σχέσης των πορτοκαλί γατών με ασθένειες.
Για να χρηματοδοτηθεί η έρευνα, ο ίδιος και η ομάδα του συγκέντρωσαν 10,6 εκατομμύρια γεν μέσω crowdfunding, με τη στήριξη χιλιάδων γατόφιλων από την Ιαπωνία και όλο τον κόσμο.
Η ανακάλυψη δίνει νέα ώθηση στην επιστημονική μελέτη της γενετικής των κατοικίδιων και ενισχύει τον ρόλο των απλών ανθρώπων στην προώθηση της έρευνας μέσω συλλογικής χρηματοδότησης.
